Wedy to objawione księgi hinduizmu, uznawane za najstarszy zapis wiedzy duchowej i najstarsze źródło literackie znane ludzkości.
Tradycja wedyjska liczy sobie około 5 tys lat, a dzięki przekazowi ustnemu i pisemnemu do naszych czasów dotrwały cztery Wedy: Rigweda, Jadżurweda, Samaweda i Atharwaweda. W wedach znaleźć można informacje z wielu rozmaitych dziedzin takich jak filozofia, logika, inżynieria, rolnictwo czy ekonomia. Mimo, że nawiązania do koncepcji ajurwedyjskich znajdziemy we wszystkich z czterech Wed, ta ostatnia z wymienionych (Atharwaweda) zawiera ich stosunkowo najwięcej. Dlatego Ajurwedę nazywa się upawedą (wedą uzupełniającą) Atharwawedę. Inne istniejące upawedy to:
- Dhanurweda, opisująca sztuki walki i uzupełniająca Jadżurwedę;
- Sthapatjaweda, opisująca świętą geometrię i architekturę i uzupełniająca Rigwedę;
- Gandharwawerda, opisująca muzykę i taniec i uzupełniająca Samawedę.
Kolejne pokolenia ajurwedyjskich uczonych zebrały i usystematyzowały wiedzę medyczną zawartą w różnych Wedach. Tego typu kompilacja nosi nazwę „sanhita”, czyli w dosłownym znaczeniu „zbiór”. Mimo, że istniało wiele takich zbiorów, do dziś zachowało się kilka autentycznych, a w nich najbardziej popularne:
- Charaka Sanhita
- Suśruta Sanhita
- Ashtanga Hridaya
Pierwszy wspomniany tekst (Charaka Sanhita) jest często nazywany podstawowym podręcznikiem ajurwedyjskim. Różne źródła podają rozbieżne daty powstania tego tekstu, można jednak przyjąć przedział czasowy między 100 r. pne a 200 r. ne. Szczegółowo przedstawia on anatomię i fizjologię ludzkiego organizmu, opisuje objawy wielu chorób
(w tym np. cukrzycy czy artretyzmu). Opisane przez Czarakę metody leczenia są trafne i skuteczne do dziś. Znajdziemy tam również szeroko opisywane zalecenia profilaktyczne szczególnie odnośnie diety.
Drugi z wymienionych tekstów, Suśruta Sanhita powstał prawdopodobnie w podobnym przedziale czasowym jak Charaka Sanhita. Jest to traktat zawierający ogrom wiedzy medycznej, w tym wiedzę dotyczącą chirurgii. Co ciekawe, wymienione tam narzędzia chirurgiczne swym kształtem przypominają te, które stosuje się w dzisiejszych czasach. Obok opisów operacji brzucha, zabiegów chirurgicznych stosowanych w przypadku złamań itd. opisuje on nawet specjalistyczne zabiegi chirurgii plastycznej.
Definicja pojęcia „ajurweda”
Słowo ajurweda jest złożone z dwóch sanskryckich członów t.j. „ayus” (ayushya – życie lub siła życiowa) i „veda” (veda- wiedza, nauka).
Można więc krótko nazwać ajurwedę jako „wiedzę o życiu”. Niemniej ajurwedyjskie spojrzenie na życie jest bardzo szerokie. Ayus to połączenie ciała, zmysłów, umysłu i duszy. Wiedza ajurwedy daje głębokie zrozumienie na powiązania pomiędzy wyżej wymienionymi.
Ajurwedę często definiuje się jako najstarszy na świecie system medyczny, jednak nie należy jej ograniczać do systemu leczenia chorób. Ajurweda ze swoim holistycznym podejściem zajmuje się wszystkimi aspektami ludzkiego życia w całej jego rozciągłości. Odnosi się do takich elementów życia jak jedzenie, sen, praca, relaks czy sposób postępowania. Tak więc obok leczenia chorych, drugim równorzędnym celem ajurwedy jest zachowanie zdrowia zdrowych.
Ponieważ medycyna konwencjonalna ma swoje ograniczenia, które stają się coraz bardziej oczywiste, ajurweda stanowi dla niej doskonałą alternatywę lub uzupełnienie. Uczy ona jak na nowo nawiązać kontakt z sobą samym i samodzielnie zagwarantować sobie naturalne zdrowie, poprawiając jakość swojego życia, aby móc się nim cieszyć w pełni.
Przy tym pozwala uniknąć sterowania siłą życiową poprzez leki – jakie nie byłyby użyteczne- odsuwając je na dalszy plan. Między innymi w konsekwencji nadużywania antybiotykoterapii ogrom społeczeństwa zmaga się dziś z osłabieniem układu odpornościowego, co sprzyja rozwojowi chorób zakaźnych uważanych za zwalczone. Dlatego zasady zdrowego stylu życia, wzmacniające układ immunologiczny dotyczące takich obszarów życia jak jedzenie, aktywność fizyczna, sen, a nawet myślenie są obecnie kluczowe dla zachowania zdrowia człowieka. Ajurweda uczy takich zasad i zachowań, dając metody i narzędzia mające za zadanie to ułatwić.
W kolejnym artykule z kategorii ajurweda wyjaśnimy podstawowe koncepcje i założenia ajurwedy. Zapraszamy do obserwowania naszego bloga.
Autorka: Weronika Gawrys
Artykuł powstał na podstawie:
[1] David Frawley, Subhash Ranade: „Ajurweda medycyną natury”, a-ajurweda.pl, Kraków 2013.
[2] Agnieszka wielobób, Maciej Wielobób: „Ajurweda w praktyce. Jak współcześnie stosować starożytną sztukę leczenia”, Sensus, Gliwice 2014.